ढालतलवारे गुंतले हे कर । ह्मणे जुंझणार कैसा जुंझे ॥1॥
पेटी पडदळे सिले टोप ओझें । हें तों जालें दुजें मरणमूळ ॥ध्रु.॥
बैसविलें मला येणें अश्वावरी । धावूं पळूं तरी कैसा आतां ॥2॥
असोनि उपाय ह्मणे हे अपाय । ह्मणे हायहाय काय करूं ॥3॥
तुका ह्मणे हा तों स्वयें परब्रह्म । मूर्ख नेणे वर्म संतचरण ॥4॥
साध्य साधण्यासाठी साधनाचा उपयोग करून घ्यायला ते साधन कसे वापरायचे याचे तर ज्ञान पाहिजे ना? नाहीतर तुकाराम महाराजांनी वर सांगितलेली अवस्था व्हायची. मला एका हातात ढाल तर दुस-या हातात तलवार दिलीत, आता मी लढू कोणत्या हाताने? घोड्यावर बसविलेत? वा! आता युद्धाची धावपळ कशी करणार?
तुझे आहे तुजपाशी, हेच खरे नव्हे का? तुझे सत्त्व तुझ्याजवळ असले तर साध्य साधण्यासाठी लागणारे साधन सहज उभे करता येते. ही गोष्ट प्रभू रामचंद्रांच्या कथेवरून स्पष्ट होत नाही का? रावणाची लंका जिंकायची, त्यासाठी समुद्र चालत पार करायचा. इतक्या मोठ्या सैन्याशी वानरांच्या सहाय्याने लढायचे, हे सर्व काय सोपे होते? त्यासाठी लागणारी साधनसंपत्ती रामाने स्वतःच्या सत्त्वाच्या बळावर उभी केली.
विजेतव्या लङ्का चरणतरणीया जलनिधिः
विपक्षः पौलस्त्यो रणभुवि सहायाश्च कपयः।
तथाप्येको रामः सकलमवधीद्राक्षसकुलम्
क्रियासिद्धिः सत्वे भवति महतां नोपकरणे॥
लेबल: abhang
